Το "Φεύγω" στα Χανιά

Παρουσίαση του μυθιστορήματος από την φιλόλογο Βίκυ Κόλλια, στα Χανιά, Βιβλιοπωλείο Πελεκανάκη
(Φεβρουάριος 2012)

«Υπάρχουν μάγια που κρατάνε για πάντα;», αναρωτιέται η Κώστια Κοντολέων. Υπάρχουν, άραγε; Ο έρωτας, αυτή η μαγική και υπέροχη αίσθηση είναι ουτοπική; Αυτός για τον οποίο έχουν χυθεί τόνοι από μελάνι και έχουν δακρύσει χιλιάδες μάτια.

Λύτρωση ή ματαίωση; Ελευθερία ή δουλεία; Η ηρωίδα είναι παιδί της φυγής. Αναζητώντας την εσωτερική γαλήνη της ένα παιδί, μια έφηβη μεγαλώνοντας στην Ελλάδα του ’70 του συντηρητισμού, του αυταρχισμού, του καθωσπρεπισμού και της υποκρισίας αρνείται να συμβιβαστεί με οποιαδήποτε ηθικότροπη επιταγή και αποπειράται να επαναστατήσει.

Μικρές επιτυχείς ή όχι επαναστάσεις, δίνουν το προφίλ μιας γυναίκας που επιδιώκοντας την κατάκτηση της προσωπικής της ελευθερίας, συμβιβάζεται ασυλλόγιστα και παρορμητικά με καταστάσεις και πρόσωπα που της δείχνουν το προσωπείο και όχι το πραγματικό τους πρόσωπο.

Η εναλλαγή πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης αφηγήτριας-ηρωίδας και αμέτοχου αφηγητή αποδεικνύεται ιδανική επιλογή που διατηρεί  αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Συρραφή σκέψεων και συναισθημάτων από τη ζωή της ηρωίδας που σκόπιμα φαίνονται κάποιες φορές άτακτα, προσανατολίζουν τον αναγνώστη περισσότερο σε μια ακουστική παρά αναγνωστική εμπειρία. Σκέπτεται δυνατά η Ρόζα και οι συλλογισμοί της ηχούν δυνατά στα αυτιά μας.

Ακολουθεί ο αφηγητής που δίνει κινηματογραφικό τόνο στο μυθιστόρημα το οποίο είναι απαλλαγμένο από γλωσσικά στολίδια, γεωγραφικό προσανατολισμό και περίπλοκους ήρωες.

Αφήνει τον αναγνώστη να φανταστεί τα στοιχεία που συνθέτουν αυτό το ταξίδι στο χρόνο, το οποίο πραγματοποιείται με συνεπιβάτιδα τη Ρόζα.

Δίπλα της μορφοποιούνται, καθώς παίρνουν ζωή από αυτήν ο Φλάβιος και αργότερα ο Νικόλας.

Ο αναγνώστης, ενώ φαινομενικά εμφανίζεται ελεύθερος να σχηματίσει την προσωπική του άποψη για τους δυο συμπρωταγωνιστές, τελικά καθοδηγούνται τεχνηέντως από τη Ρόζα που τα συναισθήματά της είναι οικοδομημένα στη δική της λογική.

Οι άντρες για τη Ρόζα είναι παράλληλα ιδανικοί και τρωτοί, θύτες και θύματα, ευαίσθητοι και σκληροί, εγωιστές και δοτικοί. Τους προσεγγίζει μα λανθάνουσα μητρότητα καθώς έχει η ίδια αποφασίσει να μη φέρει στον κόσμο παιδί. Μετατρέπονται σε μάνα και ερωμένη για κάθε σύντροφό της, ίσως για να καλύψει τα εσωτερικά της κενά. Έτσι, ακόμα κι όταν απογοητεύεται από τον Φλάβιο δεν παύει να νοιάζεται για κείνον, δείχνοντάς του μια απροσδιόριστη, περίεργη και ακατανόητη στοργή.

Άλλωστε, κάποτε ήταν ο άνθρωπός της. Λέει κάπου ”όχι δεν ήθελε να φύγει”, ”αλλά δεν ήθελε με τίποτα να φύγει”, ”αλλά δε σκεφτότανε να φύγει”. Όσο χρησιμοποιεί την άρνηση αποδοχής της ήττας της ως επιχείρημα, η Ρόζα προετοιμάζεται για την επόμενη φάση της ζωής της.

Ο ιδανικός σύντροφος δεν είχε φανεί. Για πολλοστή φορά αποτυχία. Μόνο που ο γάμος, η αναγκαστική αποδέσμευση και η αδυναμία αποχώρησης και παραδοχής του λάθους, κάνει την απογοήτευση να φαίνεται ακόμα πιο έντονη.

Η Ρόζα όπως αναφέρει η συγγραφέας μας ήθελε να έχει την επολογή της φυγής κι ας μην έφευγε.

Εκείνος ο Νικόλας είναι ”το όχημα της φυγής” και της λύτρωσής της. Η Ρόζα μαζί του σπάει το κουκούλι της και το σκάει σα νύμφη που αναζητά να γνωρίσει τον κόσμο έξω από τη φυλακή της.

Ο Φλάβιος είναι η φυλακή και ο Νικόλας η ελευθερία; Ούτε εκείνη το γνωρίζει. Τα βήματά της προς την ελευθερία γίνονται δειλά και διστακτικά ενώ ο γυρισμός στον νόμιμο σύντροφό της παρουσιάζεται διαρκής και δικαιολογημένος.

Είναι τελικά ευλογία ή κατάρα να συναντά κάποιος την ευτυχία έστω και καθυστερημένα;Υπάρχουν πραγματικά διλήμματα ή ψευδοδιλήμματα στις προσωπικές σχέσεις;

Για τη Ρόζα, ο Φλάβιος παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές και την μεγάλη συναισθηματική τους απόκλιση, είναι το καταφύγιό της.

Φυγή, καταφύγιο.

Πως μετατρέπεται τελικά το θύμα σε θύτη; Πόσο αχνά και αδιόρατα είναι τα σύνορα που χωρίζουν το καλό από το κακό και ποιος βασανίζεται τελικά περισσότερο; Εκείνος που φεύγει ή εκείνος που μένει; Τι είναι πιο μεγαλειώδες στη ζωή, να ονειρεύεσαι ή να ζεις τα όνειρά σου;

Το πάθος του Φλάβιου δεν ήταν αρκετό να την κρατήσει. Απόδειξη πως ο έρωτας όταν εκφράζεται μόνο με πάθος δεν έχει διάρκεια.

Η ηρωίδα μας αποκαθηλώνει τον σύζυγό της για να μπορεί όπως λέει να τον ανυψώσει ξανά.

Αυτό το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι συνεχίζεται σε όλο το μυθιστόρημα προκαλώντας στον αναγνώστη έντονους συναισθηματικούς κραδασμούς.

Η Κ. Κοντολέων δικαιολογημένα γνωρίζει και περιγράφει επιτυχημένα και ευαίσθητα κάθε πτυχή της γυναικείας φύσης και σκέψης ενώ παράλληλα απομυθοποιεί και την ανδρική παρουσία στη ζωή μιας γυναίκας.

Ο άνδρας-πατέρας, σύζυγος, φίλος εραστής…

Όσο καλά κατέχει η γυναίκα η συγγραφέας μέσα από τη Ρόζα της μαθαίνει ίσως και η ίδια ή διαπιστώνει πόσο καλά γνωρίζει τον άνδρα.

Προσωπικά για μένα, η μεγάλη αποκάλυψη αυτού του μυθιστορήματος είναι οι άγνωστες πτυχές της ανδρικής ψυχολογίας. Μέσα από τη σκιαγράφηση δυο δυνατών προσωπικοτήτων, του Φλάβιου και του Νικόλα, παρουσιάζονται ισχυρά αντίθετα πρότυπα ανδρικής παρουσίας.

Ο σκληρός, έντονος, εμπαθής, αδιάφορος για την ψυχή της Ρόζας, Φλάβιος, που η καλλιτεχνική του φύση υπαγορεύει τον αυτοεγκλεισμό του στον κόσμο της αμφιβολίας, της ζήλιας, της μοναξιάς.

Στον αντίποδα, ο νεαρός Νικόλας, που η ηλικία του συμπορεύεται με τον ενθουσιασμό του, την αβίαστη έκφραση των συναισθημάτων αλλά και των αδυναμιών του. Η φυγή προσωποποιείται για τη Ρόζα στο πρόσωπό του.

Η αυταπάτη παραμονεύει σε κάθε βήμα προς την ελευθερία.

Φυγή ή συμβιβασμός; Αλήθεια ή ουτοπία; Η Ρόζα οδεύοντας προς την ελευθερία της που νόμισε πως ήταν ο Νικόλας, ανακαλύπτει πόσο αληθινό, αν και σκληρό, ήταν αυτό που είχε.

”Δίβουλη και δίγνωμη”: Με αυτά τα ομηρικής βαρύτητας επίθετα προσδιορίζει τους κρυφούς πόθους και τις φανερές αναζητήσεις της ηρωίδας της, η Κ. Κοντολέων, δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα σε μια σειρά από συλλογισμούς αλληλένδετους, αντικρουόμενους, λογικούς αλλά και επικίνδυνους.

Απευθύνεται στους αναγνώστες της με μια τρυφερότητα μοναδική και μέσα από ένα κείμενο γραμμένο στα ακροδάχτυλα, αέρινο σχεδόν και παράλληλα αρκετά γήινο, ζητά αγωνιωδώς να συμπορευθούν και νοερά να αναζητήσουν μαζί της απαντήσεις ζωής.

Το ”φεύγω” ξεχωρίζει, εφόσον είναι ένα μυθιστόρημα ψυχής. Μπορούν τα δυο φύλα να συνυπάρξουν αρμονικά; Να υποτάξουν τις διαφορές και να αναδείξουν την ουσία αφού την ανακαλύψουν;

Το ”φεύγω” γράφτηκε για να δώσει απαντήσεις και να εγείρει ερωτήματα, με μοναδικό στόχο τη λύτρωση και την κατάκτηση της προσωπικής ευτυχίας.